Mądrość, rozum i umiejętność

I napełnił go Duchem Bożym, mądrością, rozumem, i umiejętnością wszelkiego rzemiosła;
2 Mojż. 35:31

      W języku hebrajskim, podobnie jak i w naszych współczesnych językach, jest kilka określeń zbliżonych do pojęcia mądrości. W zacytowanym powyżej wersecie jest ich trzy i są to bodaj trzy najważniejsze. Mądrość to hebr. Chokhmah, rozum – Tewunah (wywodzące się od pokrewnego Binah) oraz umiejętność – Daat. Zacznijmy od końca.
      Daat (umiejętność) – to praktyczna wiedza, która wynika z praktyki własnej lub zapoznanej od mistrza, nauczyciela zawodu. Tym właśnie słowem nazwane zostało słynne zakazane drzewo z raju: Drzewo poznania (Daat) dobra i zła. Nie wystarczyło teoretyczne zapoznanie się z ewentualnymi skutkami przestąpienia Bożego przykazania. Człowiek, czyli każdy z nas, musiał na własnej skórze odczuć czym jest grzech i śmierć.
      Tewunah lub Binah (rozum) – to wiedza intelektualna, teoria. Sprawność umysłu w korzystaniu z zasobów pamięci, umiejętność łączenia informacji w logiczną całość (synteza), zdolność poznania rozumowego, czyli analiza – to wszystko określamy dziś słowem wiedza lub inteligencja, po hebrajsku jest to Binah.
      Chokhma – to bardziej przymiot charakteru niż właściwość umysłu lub sprawność rąk. To najwyższy przymiot mądrości, który staje się integralną cechą całej duchowej konstrukcji człowieka. Charakter ukształtowany mądrością nie potrzebuje już czasami dogłębnej analizy i syntezy, by w stresujących okolicznościach podejmować mądre decyzje. Dzisiaj nazwalibyśmy to wyczuciem. Jednak tego rodzaju wyczucie, nazywane mądrością, ukształtowane zostało w oparciu o dogłębną wiedzę jak i doświadczenie, czyli umiejętność praktycznego stosowania wiedzy.
      Takimi trzema cechami obdarzył Bóg rzemieślnika i artystę Besaleela, by umiał pięknie wykonać Przybytek wedle wzoru pokazanego Mojżeszowi na górze Synaj. Człowiek dobry umie tworzyć piękno. Zdarza się czasami, że piękno tworzą dzisiaj ludzie źli. Zaskakują nas czasami życiorysy twórców wspaniałych dzieł sztuki. Choć to zapewne dobro występujące w tych ludziach obok zła, a nie zło samo, stworzyło owo piękno. Tymczasem dobro zawsze jest piękne. Inna sprawa, że czasami wypaczone gusty potrafią nazwać brzydotę czymś dobrym. Podobno o gustach nie należy dyskutować. Ja jednak wolę trzymać się Słowa, które mówi, że tylko człowiek dogłębnie mądry Bożą mądrością potrafił stworzyć piękne dzieło.

Daniel K.

Przeczytaj Tekst z Biblii Gdańskiej