Wędrówka 2009/3

Skazani na odmienność

Piątek, dzień stworzenia człowieka

Drogi Synu!

Twoje zderzenie z odmiennością płciową zaczęło się chyba w czasie pierwszej wizyty w klinice położniczej po urodzeniu się Twojej siostrzyczki, gdy wykrzyknąłeś zdumiony: "Ona nie ma siusiaka!”. Naocznie stwierdziłeś wtedy ową podstawową różnicę między chłopczykiem a dziewczynką, ale muszę Ci powiedzieć, o czym już zapewne sam zdążyłeś się przekonać, że nie jest to różnica najbardziej zasadnicza. Chłopak i dziewczyna – a potem mężczyzna i kobieta – najbardziej różnią się mózgiem.

Wiesz z biblijnych zapisów, w jaki sposób została stworzona kobieta. Najpierw Bóg stworzył mężczyznę, by pracował w ogrodzie, a potem z jego boku stworzył mu towarzyszkę, by była dla niego pomocą. Mówiąc dzisiejszym, naukowym językiem, który może bardziej do Ciebie przemawia, Bóg sklonował jedną z komórek macierzystych pierwszego człowieka, zmieniając w 23 parze chromosomów układ XY na XX. A może było jakoś jeszcze inaczej. W pierwszym opisie mamy przecież stwierdzenie, że Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę (1 Mojż. 1:27). Może więc byli pierwsi ludzie dwujajowymi bliźniakami? Podobno każdy embrion najpierw jest kobietą, a dopiero pod wpływem działania testosteronu we wczesnym okresie rozwoju płodowego staje się mężczyzną. Niepoddany tej "kuracji” organizm pozostaje kobietą. Nieważne. Sam się lepiej na tym znasz. Dość na tym, że produkty owych zróżnicowanych kąpieli hormonalnych – najpierw w życiu płodowym, a potem w okresie dojrzewania – są tak bardzo od siebie różne, że trudno sobie wyobrazić większą różnicę w obrębie jednego gatunku Bożych stworzeń.

Stwierdziliśmy, że mężczyzna od kobiety najbardziej różni się mózgiem. Może lepiej byłoby powiedzieć, że różnią się oni absolutnie wszystkim. Tam, gdzie on jest płaski, ona jest wypukła. Tam gdzie ona nic nie ma, on ma coś. Tam gdzie on widzi tylko cel, ona dostrzega wszystkie okoliczności. Gdy on wolałby milczeć, ona ma potrzebę mówienia. To, co dla niego jest niezbędną koniecznością, dla niej ledwie możliwością. Tam, gdzie on chce szybko, ona potrzebuje czasu. Na co on jest od razu zdecydowany, nad tym ona się zastanawia i tak dalej, i tak dalej... Jeślibyś Eskimosa i Papuasa osadził w Paryżu, to już w drugim pokoleniu będą rozmawiać o samochodach i sporcie, będą rywalizować ze sobą w pracy, ale bez trudu zrozumieją, o co w tej rywalizacji chodzi. Tymczasem Eskimos z Eskimoską mieszkają razem w igloo od tysięcy lat i często nie umieją się porozumieć. Po latach przeżytych razem w jednym szałasie z trzciny Papuas dalej najczęściej nie rozumie, o co tej Papuasce tak naprawdę chodzi.

I tu dochodzimy do zasadniczego pytania, na które znam tylko bardzo cząstkową odpowiedź: Czy Pan Bóg musiał aż tak bardzo nas odróżniać od kobiet, skoro i tak zamierzał nas wzajemnie na siebie skazać? Czy konieczne było czynienie mężczyzny jednym wielkim mózgiem, a kobiety całym ciałem i całą zmysłowością? Czemu podzielił nas w poprzek, a nie wzdłuż – na dwie w miarę symetryczne istoty, trochę mózgowe, a trochę emocjonalne? Fuj, pomyślisz, toż to byłaby para obojnaków. Niezbyt dobrze się to dzisiaj kojarzy. Sam więc widzisz, że tak naprawdę owa odmienność płciowa jest z jednej strony niezwykle pociągająca, a z drugiej – stanowi wielkie wyzwanie i często, gdy nie umiemy mu sprostać, zmienia się w życiowe przekleństwo.

Zauważ jednak, że odmienność ludzi stanowi ogólne wyzwanie, któremu często nie umiemy podołać. Tak jak powiedzieliśmy, odmienność płciowa jest najbardziej drastyczną różnicą w obrębie naszego gatunku. A jednak Bóg stworzył w nas mechanizmy, które nieustannie skłaniają nas do upartego poszukiwania możliwości łączenia owych tak odmiennych biegunów myślenia i odczuwania. Z jednej strony ciągnie nas do siebie wzajemnie nieodparta siła, a z drugiej – niedopuszczenie do bezwładnego zderzenia, a umiejętne i cierpliwe dopasowanie owych części jest zadaniem tak samo trudnym, jak poszukiwanie Boga samego. Bóg jest bowiem Jeden i Niepodzielony. Zaś całe Jego materialne stworzenie zostało podzielone: na dzień i noc, górę i dół, morze i ląd, kobietę i mężczyznę. Łączenie owych żywiołów jest tak naprawdę poszukiwaniem Jedyności Boga i stanowi istotę naszego człowieczeństwa. Ale dość filozofii, bo nie o tym właściwie chciałem mówić.

Okres dojrzewania masz już za sobą. Już od dawna nie przytulasz się do mamy, nie siadasz na jej kolanach, by usłyszeć bicie serca, które towarzyszyło Ci przez pierwsze dziewięć miesięcy Twojego życia. Po tych kilku latach pozbawionych matczynych pieszczot, w ciągu których jednocześnie poddany zostałeś przez Stwórcę działaniu kolejnej porcji hormonów, z pewnością zaczyna Ci powoli czegoś brakować. Może nie umiesz tego dobrze nazwać, ale tak naprawdę my mężczyźni tęsknimy za łonem, które kiedyś opuściliśmy, a na którym tak chętnie przesiadywaliśmy przez pierwsze lata życia, i za piersią, która nas najpierw karmiła, a potem jeszcze długo przytulała. To dlatego będziesz szukał dziewczyny, a gdy ją znajdziesz, będzie Ci się wydawało, że powróciłeś do utraconego Edenu rozkoszy.

Prędko się jednak przekonasz się, że wraz z owym rajskim ogrodem odkryłeś zakazany owoc oraz grzech pierworodny. Owo rozdwojenie materialnego świata będzie Cię gnębić do końca Twoich ziemskich dni, bo każda doczesna rozkosz napotyka na jakieś ograniczenia. Buzująca w twych żyłach chemia oprze się o granicę, której nie będziesz mógł i nie będziesz chciał przekroczyć. Potem w dorosłym życiu takich granic napotkasz znacznie więcej. Oczu nie nasycisz pięknem widoków, choćbyś wydał na podróże wszystkie pieniądze i poświęcił na to całe życie. Nie zjesz wszystkich dobrych potraw świata, nawet ich nie skosztujesz, bo nie starczy Ci żołądka i zdrowia. I to samo dotyczy Twojego powrotu na łono owej najbardziej pierwotnej rozkoszy. I jeśli Ci się będzie wydawało, że wystarczy się ożenić z Twoją ukochaną dziewczyną, by otwarły się przed Tobą wszystkie bramy raju, to pamiętaj, że to tylko złudzenie. Jeszcze raz Ci powtarzam, i zapamiętaj to dobrze, każda doczesna rozkosz napotyka na granice zakazanego owocu. Tylko rozkosze duchowe są bezgraniczne i wieczne.

O czym to mówiliśmy. Acha, znalazłeś dziewczynę... Zaczniesz się z nią przyjaźnić. Będziecie wiele rzeczy robili wspólnie. Pewnie zabierzesz ją w góry. Tak, koniecznie zabierz ją w góry. Może myślisz, że lepiej jest w góry pójść z przyjacielem, a dziewczyna niech w tym czasie się uczy. Źle myślisz. Zabierz ją w góry. Może przez nią nie wejdziesz od razu pierwszego dnia na trzy szczyty. Może nie przejdziesz zimą przez Zawrat i będziesz musiał zawrócić, bo ona będzie się bała lawiny ;-), ale gdy trzeciego dnia wejdziesz na ten jeden szczyt, zobaczysz, że w sumie osiągniesz znacznie więcej. Może pójdziecie trochę wolniej, ale za to staniesz na chwilę i oprócz swego sapania usłyszysz szum wiatru, gwizd świstaka i łopot orlich skrzydeł. Może uzyskasz w ten sposób czas, by zauważać nie tylko piętrzące się skalne szczyty, ale także, by czasem schylić się i dostrzec drobne kwiaty, którymi usłana będzie wasza droga. Może wejdziesz na jeden tylko szczyt, ale za to ten najpiękniejszy, a niekoniecznie najwyższy. Tak będzie przez całe Wasze życie. Ty będziesz zapatrzony w odległe cele, a ona będzie wiedziała, jak tam iść, żeby było pięknie. Dla Ciebie droga będzie wiodła do celu, a dla niej celem będzie droga.

A potem będziecie się chcieli pobrać. Ty najchętniej porwałbyś ją w tym celu na Wyspy Wielkanocne, żeby zawrzeć ten związek przed samym tylko Bogiem, pod gołym niebem na cudnej, zielonej górze, a ona będzie chciała mieć białą sukienkę i sto pięćdziesiąt gości, którzy będą Was podziwiać – którzy będą Ciebie podziwiać jako jej wyłączną od tej pory własność. A Ty wcale niekoniecznie będziesz chciał być czyjąś wyłączną własnością.

I wtedy wreszcie nastąpi owa długo upragniona noc poślubna, o której pewnie marzysz, by nigdy się nie kończyła. Ale uważaj: może być różnie, czasami nieco mniej romantycznie, gdy na przykład weselna mieszanka pokarmów sprawi, że spędzisz tę noc w toalecie :-). Ale żarty na bok, bo będzie się wtedy w Twym życiu rozpoczynało coś, co stanie się albo ważnym spoiwem Waszego małżeństwa, albo źródłem największego stresu i małżeńskich problemów. Najczęściej prawdą jest raz jedno, raz drugie. Bo współżycie małżeńskie jest z jednej strony wielką przyjemnością, ale z drugiej także wzajemnym zobowiązaniem i wielką sztuką. Ty znów będziesz szybko dążył do celu, a ona będzie potrzebowała czasu. Ty będziesz chciał "zaliczyć” trzy szczyty w jedną noc, a ona będzie miała ochotę tylko na jeden co trzecią noc, albo i co trzeci miesiąc. Bywa też i odwrotnie, ale w każdym razie bardzo rzadko tak, żeby oboje chcieli na raz, jak mówi słynne przysłowie o ambarasie. I dlatego będziesz musiał nauczyć się uważnie reagować na to, co odczuwa Twoja żona. Iść tylko na tyle szybko, na ile ona będzie chciała Ci dotrzymać kroku, a po drodze koniecznie zatrzymywać się przy najpiękniejszych kwiatach, słuchać powiewów wiatru w waszych piersiach. Zobaczysz, że ten jeden szczyt, i to wcale nie najwyższy, na który wejdziesz razem z nią, w jej rytmie, będzie najpiękniejszy i dostarczy Ci więcej rozkoszy niż te wszystkie, które zdobywa się z wysiłkiem i z zasapanymi biodrami.

A potem z Waszej miłości urodzi się dziecko. Ty będziesz znów widział szybkie cele wychowania, będziesz od razu wiedział jak je osiągnąć. Będziesz chciał konsekwentniej i surowiej, a ona będzie wolała poczekać, dać dziecku czas, cierpieć różne niedogodności, aby nie zgubić po drodze miłości i kontaktu z dzieckiem. Pewnie i jedno, i drugie znajdzie jakoś miejsce w procesie wychowania. Pewnie i Ty, i ona wywrzecie jakiś wpływ na duchową i fizyczną konstrukcję Waszych dzieci. Pamiętaj przy tym cały czas o najważniejszym – Twoje dziecko będzie bardzo przywiązane do matki, to jej powierzać będzie wszystkie sekrety. Jeśli i Ty będziesz kochał jego matkę i będziesz to przy dziecku jak najczęściej okazywał, to dziecko będzie kochać także i Ciebie. Znacznie więcej jego zaufania możesz pozyskać okazując miłość swej rodzinie w domu niż zarabiając dodatkowe pieniądze na atrakcje, organizując wspaniałe urlopy czy kupując dzieciom drogie prezenty.

Twoja żona będzie prawdopodobnie pracować zawodowo. Być może zarobione przez Ciebie pieniądze wystarczą Wam na zapewnienie rodzinie jakiegoś średniego standardu życia, ale ona mimo wszystko będzie chciała pójść do pracy, gdyż każdy człowiek chce być społecznie użyteczny. Kobiety zawsze były zawodowo czynne. W domowej manufakturze powstawały produkty przemysłu odzieżowego i spożywczego. Kobiety prowadziły gospodarstwa rolne, domową szkołę, leczyły, opiekowały się staruszkami i osobami niepełnosprawnymi, często także w sąsiedztwie. Teraz, kiedy produkty do gospodarstwa domowego powstają w fabrykach, dzieci uczą się w szkołach, a osoby niepełnosprawne znajdują opiekę w domach pomocy, do miejsc tych przeniosła się także praca kobiet. Nie czas i miejsce rozważać, czy dobrze to, czy źle, ale po prostu tak jest i dlatego Twoja żona będzie prawdopodobnie pracować, nawet jeśli finansowo nie będzie to konieczne. Może się też zdarzyć i tak, że będzie to jednak koniecznością. Może nawet będzie zarabiać więcej niż Ty, może będzie dyrektorem, a Ty dozorcą i Twoja męska duma będzie trochę na tym cierpieć. Pamiętaj jednak, że kobiety na ogół nie mierzą ludzi ilością zarabianych przez nich pieniędzy. Gdyby przypadkiem jednak zdarzyło Ci się poślubić taką właśnie kobietę, to by znaczyło, że bardzo źle się ożeniłeś. Boże broń Cię przed taką żoną! Z mojego doświadczenia wynika jednak, że większość kobiet wcale nie ma poczucia wyższości z tego powodu, że więcej zarabia. To tylko nasza chora męska ambicja stanowi w takich sytuacjach problem. Kobieta szuka w mężczyźnie oparcia, pomocy, poczucia bezpieczeństwa, pragnie mu ufać, wierzyć, że nawet jeśli wszyscy ją opuszczą, to na niego zawsze będzie mogła liczyć. Tę stabilizację możesz jej zapewnić nawet będąc jakiś czas na jej utrzymaniu. Jeśli nie popełnisz w życiu jakiejś kompletnej głupoty, jeśli nie zawiedziesz jej zaufania, nie wzgardzisz jej miłością, nie zniszczysz w niej owego naturalnego podziwu, z powodu którego wyszła za Ciebie za mąż, to będzie Cię szanować i poważać jako swoją "głowę” niezależnie od Twojego stanowiska i wysokości pensji. Mimo to staraj się zapewnić swojej rodzinie materialne bezpieczeństwo, bo to Twój obowiązek. Niech Twoja żona ma ten luksus pracowania dla przyjemności, a nie z twardej życiowej konieczności.

Zaś w niedzielę pójdziecie razem do zgromadzenia, by wielbić Boga w społeczności świętych. Bo Twoja żona powinna mieć w życiu ten sam cel, co Ty: powinna pragnąć miłować Boga z całego serca i ponad wszystko, tak jak i Ty Go miłujesz. I wtedy ze zdumieniem stwierdzisz, że tutaj Twoja żona będzie bardziej niezależna, niż byś tego może oczekiwał. Będzie miała czasami poglądy odmienne od Twoich i nie przekonasz jej swoimi niezbitymi rozumowymi argumentami i wywodami. Będzie Cię to nawet czasami złościło. Nie dlatego, że żądałbyś uległości. Nie, jesteś już nowoczesnym mężczyzną, który pragnie kobiecie imponować, który zawsze chce ją przekonać do swoich zamierzeń i poglądów. Ale chcesz także być przez nią podziwiany. Ona zresztą też chce Cię podziwiać. Chce być z Ciebie dumna. Ale to wcale nie oznacza, że będzie się zawsze z Tobą zgadzać. Ona zauważy wszystko to, co dla Ciebie ma niewielkie znaczenie. Uwzględni wyrazy twarzy słuchających, nastroje panujące w społeczności, tradycję rodzinną, zapachy, które ludzie roztaczają wokół siebie, jak się ubierają, jak wyglądają. To wszystko, co umknie Twojej uwadze w niezauważalny sposób, wciągnięte zostanie w jej sposób myślenia, podejmowania decyzji, a także wpłynie na wyznawane przez nią poglądy. Czasami nie będzie umiała uzasadnić swojego stanowiska, ale będzie miała niezachwianą pewność, że jest właśnie tak, jak podpowiada jej tak zwana kobieca intuicja lub też biblijny "dar rozpoznawania duchów”. I to nie jest żadna abstrakcja ani czary, ale podświadoma zdolność łączenia w jedną całość tysięcy drobnych sygnałów, gdzie suma prawdopodobieństw składa się na pewność twierdzenia. Słuchaj zawsze uważnie jej podpowiedzi, bo one najczęściej dostarczą Ci znacznie więcej ważnych informacji niż Twoje "niezawodne” rozumowe argumenty.

No a potem na koniec się zestarzejecie. A jeśli zestarzejecie się pięknie, to ze zdumieniem nagle stwierdzisz, że Twoja żona koło pięćdziesiątki stała się bardziej męska. Coraz lepiej wie, czego chce, umie określić swój cel i konsekwentnie do niego dążyć. A Ty z kolei "zniewieściejesz”. Zaczniesz chodzić z nią na spacery, nie pytając, czy "daleko jeszcze”. Będziesz szedł, żeby iść, a nie żeby dojść. Na przełaj, przez łąkę, nie żeby było bliżej, tylko żeby "przejść po trawie boso”. Zaczniesz rozkoszować się smakami, których wcześniej nie zauważałeś, gdy napychałeś żołądek jej pysznymi daniami. Każda wiosna będzie dla Ciebie niezapomnianym festiwalem kolorów i zapachów. Nawet nie zauważysz, kiedy wtopisz się ten jej świat, gdy nauczysz się zauważać to, co na początku tylko dla niej było zauważalne. Oczywiście ona też od Ciebie wiele się nauczy, stanie się częścią Waszej całości i tak, zrośnięci w jedno, nie będziecie już chcieli i umieli istnieć oddzielnie. Obiektywnie każde z Was będzie znacznie bardziej samodzielne niż jesteście teraz, gdy Wam się wydaje, że jeszcze moglibyście się bez siebie obejść. A mimo to będziecie kompletni tylko razem.

Właściwie powinienem był Ci to wszystko powiedzieć znacznie wcześniej, zanim jeszcze wkroczyłeś w to tak zwane dorosłe życie. W ogóle powinienem był Ci to powiedzieć, bo chyba nigdy tak konkretnie i w jednym odcinku na ten temat nie rozmawialiśmy. Ale mój ojciec też ze mną nie odbył takiej męskiej rozmowy. A może tylko nie pamiętam. Może próbował w pojedynczych zdaniach, sentencjach wpisywanych do darowanych mi książek odłamać dla mnie coś ze swojego doświadczenia. Ale wtedy wydawało mi się, że on jest taki inny ode mnie. I rzeczywiście wtedy był inny. Teraz dopiero wiem, że różniliśmy się po prostu trzydziestoma latami doświadczenia. Dziś już wydaje mi się, że jestem do niego bardzo podobny, do tego ojca, którego pamiętam sprzed trzydziestu lat. Może dzięki tym sentencjom w książkach i przykładowi jego życia nie powieliłem niektórych jego błędów. Pewnie popełniłem inne. Ty również jesteś całkiem inny ode mnie teraz. Ale może za trzydzieści lat też stwierdzisz, że trochę jednak jesteś podobny do ojca, którego będziesz wspominał sprzed trzydziestu lat. Może mnie już wtedy nie będzie, a może będę zgrzybiałym starcem, który niczego już nie będzie Cię w stanie nauczyć. Może zostanie Ci tylko wspomnienie sprzed trzydziestu lat... i ten list. Ale pewnie i tak nikt nikomu nie przekaże własnego doświadczenia, gdyż doświadczenie ze swej natury musi pozostać osobiste i własne.

Dlatego, Synu, odważnie, ale też z wielką ostrożnością penetruj ten mało znany Ci jeszcze świat ludzkiej różnorodności. Odmienność, również tę płciową, traktuj jako bogactwo, a nie przekleństwo. Ale uważaj, bo jeśli nieumiejętnie, czyli inaczej mówiąc samolubnie, się z nią obejdziesz, może rzeczywiście stać się dla Ciebie przekleństwem. Wiem jednak, że idąc w to nieznane z Bogiem i Jego miłością, mądrze zagospodarujesz przestrzenie odmienności, że będziesz z cierpliwością przeciwdziałał zderzaniu się biegunów przeciwieństw, że umiejętnie będziesz je łączył i zabudowywał tym jedynym, co z tego świata przetrwa na wieczność – miłością.

Tego Ci życzy

Twój starzejący się Ojciec

(Daniel Kaleta)