Spotkania Prorockie 1994/1

Ofiary Starego Testamentu (11-13)

Obrzędy liturgiczne Starego Przymierza

11. Zakończenie ślubu nazirejskiego

Ofiary

1. Przerwanie ślubu na skutek nieczystości rytualnej
a. dwie synogarlice albo dwoje gołąbiąt na ofiarę za grzech i całopalną (4 Mojż. 6:10-11);

b. baranek na ofiarę za występek (4 Mojż. 6:12);

b. owca na ofiarę za grzech (4 Mojż. 6:14);

d. kosz z chlebami, plackami i cienkimi plackami na ofiarę śniedną oraz towarzysząca im ofiara mokra, zapewne z oliwy (4 Mojż. 6:15).

Znaczenie

Oprócz ogólnego nakazu zachowywania rytualnej czystości i świętości, jaki obowiązywał wszystkich przedstawicieli narodu wybranego i odłączonego przez Boga (3 Mojż. 11:44), Prawodawca przewidział także możliwość szczególnego rodzaju ślubu poświęcenia się Bogu na pewien czas albo nawet na całe życie - ślub nazirejstwa. Zobowiązanie to było dobrowolne, a prorok Amos dodaje, że pochodziło z Boskiej inspiracji, podobnie jak powołanie prorocze: „Nadto wzbudzałem z synów waszych proroków, a z młodzieńców waszych Nazirejczyków*” - Amos 2:11. W ten sposób nazirejczycy byli obok lewitów i proroków kolejną grupą duchowych przywódców Izraela.

* BGd zamiast „nazirejczyk”, „nazirejstwo” tłumaczy „nazarejczyk”, „nazarejstwo”. Aby uniknąć skojarzenia wynikającego z języka polskiego „nazarejczyk” - Nazaret (hebr. Nasarath od rdzenia NSR a nie NZR), używamy słów opartych na rdzeniu „nazir” (hebr. NZIR -5139), aczkolwiek rdzeń „nazar” używany w BGd jest także uzasadniony (NZR -5144, 'nazar'). Tak więc konsekwentnie należałoby używać polskich słów „nazirejczyk” i „nazarejstwo”.

Słowa hebrajskie, którymi Pismo Święte określa ślub nazirejski, 'naziyr', 'nazar' i 'nezer' mają ogólniejsze znaczenia i występują także w innych miejscach Starego Testamentu. Pierwszym bohaterem biblijnym, który został określony tym słowem był Józef, syn Jakuba, odłączony od swych braci i poświęcony dla wykonania szczególnej misji uratowania swej rodziny i całego świata przed klęską głodu (1 Mojż 49:26; 5 Mojż 33:16). Nazirejczykami w znaczeniu określonym już przez Prawo Synaickie był sędzia Izraela Samson (Sędz. 13:5,7; 16:17). Także Samuel został przez matkę ofiarowany ślubem nazirejskim na całe życie - „tedy je dam Panu po wszystkie dni żywota jego, a brzytwa nie postoi na głowie jego” – 1 Sam. 1:11. W przypadku Samuela, lewity (1 Kron. 6:34-38), poświęcenie nazirejskie wiązało się ze służbą w świątyni: „Ale Samuel służył przed Panem, ubrane chłopiątko w efod lniany” - 1 Sam. 2:11. W podobny sposób powołany do poświęcenia został także Jan Chrzciciel: „Albowiem będzie wielkim przed obliczem Pańskiem; wina i napoju mocnego nie będzie pił”- Łuk. 1:15.

Oprócz wymienionych postaci, nazarejczykami w ogólnym znaczeniu słowa 'naziyr' byli wszyscy pomazańcy, tzn. kapłani i królowie, którzy nosili koronę. Wynika to ze specyficznego znaczenia słowa 'naziyr', które w 4 Mojż. 6 w BGd tłumaczone jest na „nazarejstwo” lub „poświęcenie” (ww. 4, 5, 7, 8, 9, 12, 13, 18, 19, 21), ale w innych miejscach Starego Testament ma również znaczenie „korona”. Tym mianem określany jest złoty diadem z napisem „Świętość Panu”, umieszczony na czapce najwyższego kapłana (2 Mojż. 29:6; 2 Mojż. 39:30; 3 Mojż. 8:9; 3 Mojż. 21:12), a także korona królewska, np. Saula czy Ochozjasza (2 Sam. 1:11; 2 Król. 11:12; 2 Kron. 23:11; Ps. 89:40, 132:18; Przyp. 27:24).

Nazirejczyk, który podejmował ślub opisany w 4 Mojż. 6 zobowiązany był do zachowywania trzech dodatkowych przepisów nie obowiązujących innych Izraelitów. (1) Musiał powstrzymać się od spożywania napojów alkoholowych, (2) nie mógł strzyc włosów oraz (3) nie wolno mu było uczestniczyć w pochówku zmarłych. Te szczególne ograniczenia są jakby przedłużeniem przepisów o czystości kapłanów. Kapłanowi sprawującemu służbę w przybytku także nie wolno było spożywać napojów z alkoholem (3 Mojż. 10:9; Ezech. 44:21). Przepis ten nie wykluczał jednak spożywania alkoholu w życiu prywatnym. Kapłani mieli szczególny zakaz golenia włosów na głowie, który dotyczył także brody (3 Mojż. 21:5); włosy na głowie miały być równo przystrzyżone (Ezech. 44:20). Kapłanom nie wolno było uczestniczyć w pochówku zmarłych, aczkolwiek zakaz ten nie obejmował pogrzebów członków rodziny o najbliższym stopniu pokrewieństwa (3 Mojż. 21:1-4; Ezech. 44:25). Z porównanie tego wynika, że zakazy ślubu nazirejskiego oparte są na prawie czystości rytualnej kapłanów, lecz sięgają dalej i mają ostrzejszą formę. Fakt, że kapłaństwo było szczególną formą nazirejstwa tłumaczy podobieństwo zachodzące pomiędzy obrzędami ofiarowania kapłanów oraz zakończenia ślubu nazirejskiego.

Przerwanie ślubu nazirejskiego na skutek przypadkowej nieczystości rytualnej

Jeśli w trakcie odbywania ślubu doszło do niezamierzonego zanieczyszczenia się nazirejczyka, np. na skutek nagłej śmierci człowieka, w którego towarzystwie przebywał składający ślub (4 Mojż. 6:9), to nazirejstwo nie mogło być dalej kontynuowane w zwykły sposób. Nazirejczyk musiał odbyć siedmiodniwy okres oczyszczenia poza obozem (4 Mojż. 5:2), któremu zapewne towarzyszyły zwykłe czynności pokropienia wodą z popiołem z czerwonej jałowicy (4 Mojż. 19:17-19), a następnie ślubujący musiał ogolić włosy i ósmego dnia złożyć zwykłą ofiarę oczyszczenia, taką jak po odbyciu choroby (por. 3 Mojż. 12:6,8; 15:14,29) - dwoje gołąbiąt albo dwie synogarlice, jeden ptak na ofiarę za grzech, a drugi na całopalenie. Następnie nazirejczyk odnawiał przerwany ślub składając przy tym rocznego baranka na ofiarę za występek. Odbyty poprzednio okres nazirejstwa nie mógł być zaliczony i ślubowany okres należało liczyć od początku.

Zakończenie ślubu nazirejskiego

W trakcie obrzędu zakończenia nazirejstwa składana była ofiara za grzech (owca) oraz całopalenie (roczny baranek). Następną ofiarą był baran na ofiarę spokojną, której towarzyszyła ofiara śniedna i mokra. Następnie nazirejczyk golił głowę, aby spalić włosy na ołtarzu wraz z ofiarą spokojną.

Po złożeniu ofiar obowiązkowych i po ogoleniu włosów odbywał się obrzęd kołysania podobny jak przy ofiarowaniu kapłanów (3 Mojż. 8:25-29) z tą różnicą, że mniej było elementów użytych do kołysania - mostek ofiary spokojnej oraz dwa placki z kosza ofiar śniednych. Ofiary obowiązkowe nie wykluczały oczywiście możliwości złożenia innych ofiar dobrowolnych na dziękczynienie Panu (4 Mojż. 6:21). Po wykonaniu tych czynności nazirejczyka nie obowiązywały już zakazy ślubu.

Daniel Kaleta

A. Czasownik 'nazar' (numer Stronga 5144), „odłączyć, być odłączonym”.

Czasownik ten występuje w Starym Testamencie około 10 razy. Rdzeń 'nazar' jest słowem wspólnym dla języków semickich. Po akkadyjsku 'nazaru' oznacza „przeklinać”, jednak w zachodniosemickim ma znaczenie „poświęcać”. Badacze języków semickich wiążą hebrajskie 'nazar' z 'nadhar' („składać ślub”).

Najstarsze księgi Starego Testamentu nie rozróżniają znaczeń „odłączać” i „poświęcać”. Na przykład, słowo 'nazar' występuje najwcześniej w Pięcioksiągu w 3 Mojż. 15:31: „Tak odłączać będziecie syny Izraelskie od nieczystości ich, aby nie pomarli w nieczystości swej, gdyby splugawili przybytek mój, który jest w pośrodku ich”. Tutaj Mojżesz używa tego słowa w sensie rytualnym, określając nim rodzaj „poświęcenia”. Z porównania rozmaitych tłumaczeń współczesnych wynika, że 'nazar' w 3 Mojż. 22:2 [„Powiedz Aaronowi i synom jego, aby się wstrzymywali od rzeczy poświęconych od synów Izraelskich” -BGd] jest czasami oddane jako „odłączyć” a czasami jako „poświęcić”. NIV (zob. Biblia Poznańska) tłumaczy ten werset: „Powiedz Aaronowi i synom jego, aby z szacunkiem odnosili się do świętych [darów], składanych mi przez synów Izraela, a nie znieważali mego świętego imienia. Jam jest Jahwe”.

Za dni proroka Zachariasza Żydzi pytali Pana, czy powinni kontynuować i przestrzegać posty, do których się dobrowolnie zobowiązali. „Gdy posłał lud do domu Bożego Sarassara i Regiemmelecha, i mężów jego, aby się modlili przed obliczem Pańskiem; I aby mówili do kapłanów, którzy byli w domu Pana zastępów, także i do proroków, mówiąc: Izali jeszcze płakać będę miesiąca piątego, wyłączywszy się [NASB „powstrzymując się”] tak, jakom już czynił przez kilka lat?” - Zach. 7:2-3. W odpowiedzi Pan stwierdza, że nie jest to już konieczne, a przeto nie powinno być kontynuowane.

W księgach prorockich słowo 'nazar' określa rozmyślne odłączenie się Izraela od Boga w celu oddania się obcym bogom i bałwanom. W Oz. 9:10 rozmaite przekłady różnie tłumaczą słowo 'nazar': „Znalazłem Izraela jako jagody winne na puszczy; widziałem ojców waszych jako pierwszy owoc figowy na początku ich; ale oni poszli za Baal Fegorem, a oddali się [NASB „poświęcili się”, NEB, RSV „ofiarowali się”] tej obrzydliwości; przetoż będą obrzydłymi, tak jako się im upodobało”. Prorok Ezechiel używa słowa 'nazar': „Bo ktobykolwiek z domu Izraelskiego i z przychodniów, którzy mieszkają w Izraelu, odwrócił się od naśladowania mnie, a położyłby plugawe bałwany swoje w sercu swem, i nieprawość, która mu jest ku obrażeniu, położyłby przed twarz swoją, i przyszedł by do proroka, aby mię przezeń pytał, Ja Pan odpowiem mu sam przez się” - Ezech. 14:7.

B. Rzeczownik 'nazir' (numer Stronga 5139), „ktoś, kto jest odłączony, nazirejczyk”.

Słowo to występuje 16 razy w Starym Testamencie. Najwcześniejsze użycie 'nazir' zanotowane jest w 1 Mojż. 49:26: „Błogosławieństwa ojca twego ... będą nad głową Józefową, ... odłączonego między bracią swą” (por. 5 Mojż. 33:16). Niektóre współczesne przekłady tłumaczą w tym miejscu 'nazir' jako „książę” (NIV, NEB, NAB, zob. Biblia Poznańska, BT). KJV oraz RSV (zob. BGd) używają zwrotu „odłączony między bracią swą”. Interpretacja ta może być uzasadniona przez fakt, że Józef został odłączony od swych braci, aby stać się wybawicielem ojca, braci i ich rodzin.

Najczęstsze zastosowanie słowa 'nazir' wiąże się w Starym Testamencie z osobami, które czyniły ślub powstrzymywania się od pewnych rzeczy przez określony czas: „A toć jest prawo Nazarejczyka: Gdy się wypełnią dni Nazarejstwa jego, przyjdzie do drzwi namiotu zgromadzenia” - 4 Mojż. 6:13. Według zapisu 4 Mojż. 6 osoba świecka dowolnej płci mogła podjąć szczególny rodzaj ślubu poświęcenia na służbę Bogu przez pewien okres. „Nazirejczycy” podejmowali to zobowiązanie na ogół dobrowolnie, aczkolwiek w przypadku Samsona (Sędz. 13:5,7) rodzice poświęcili go na całe życie. Ciągle dyskutowana jest kwestia, czy idea odłączenia się dla Boga była związana wyłącznie z Izraelem.

Były dwa rodzaje ślubów nazirejskich: okresowy oraz ustawiczny. Ten pierwszy rodzaj występował częściej niż drugi. Na podstawie Biblii możemy stwierdzić, że jedynie Samson, Samuel i Jan Chrzciciel byli nazirejczykami przez całe życie. Według Miszny zwykłym okresem trwania ślubu nazirejskiego było 30 dni. Czasami jednak podejmowano ślub podwójny, sześciesięciodniowy. W rzeczywistości ślub taki podejmowano nawet na 100 dni. W trakcie tego okresu nazirejczyk był zobowiązany do powstrzymywania się od spożywania napojów alkoholowych. Nie wolno mu było także obcinać włosów oraz zbliżać się do zwłok, nawet członków najbliższej rodziny. Jeśli nazirejczyk przypadkowo utracił rytualną czystość musiał poddać się specjalnemu rytuałowi oczyszczenia, a następnie odbyć jeszcze raz w cały okres poświęcenia. Nazirejczyk był „świętym Panu” i nosił na głowie koronę swego poświęcenia. W księgach prorockich jest tylko jedna wzmianka o nazirejczykach. Prorok Amos ubolewa nad tym, że Izraelici otrzymawszy od Boga duchowych przywódców w postaci nazirejczyków oraz proroków sprzeniewierzyli się i „napawali Nazirejczyków winem, a prorokom zakazywali, mówiąc: Nie prorokujcie” - Amos 2:11-12.

Nowy Testament w kilku miejscach wspomina o zwyczaju podobnym do ślubów nazirejskich. Na przykład w Dziejach Ap. 18:18 napisane jest, że Paweł płynął z Akwillą i Pryscyllą „ogoliwszy głowę ... bo był uczynił ślub” (por. Dzieje Ap. 21:23-24).

Cytat z Vine's Expository Dictionary of Biblical Words, Thomas Nelson Publishers, Skróty tłumaczeń biblijnych - NIV, NSAB, NEB, NAB, RSV, KJV odnoszą się do języka angielskiego. Dla porównania dobrano odpowiadające tłumaczenia polskie (BGd, BT, B. Pozn).

12. Oczyszczenie trędowatego

Ofiary

1. Oczyszczenie krwią ptaka za obozem (1 Mojż. 14:3-7).
2. Baran na ofiarę za występek (3 Mojż. 14:10,12).
3. Ofiara za grzech – owca (3 Mojż. 14:10,19); dla ubogich synogarlica albo gołąb (3 Mojż. 14:22,30-31).
4. Całopalenie – baran (3 Mojż. 14:10,20); dla ubogich synogarlica albo gołąb (3 Mojż. 14:22,30-31).
5. Ofiara śniedna – 3/10 efy mąki z oliwą (3 Mojż. 14:10)

Znaczenie

Trąd w pojęciu żydowskim uchodził za jedną z najstraszniejszych chorób. Przekonanie to brało się zapewne stąd, że uważano ją za objaw gniewu Bożego. Dowodzi tego choćby przykład Marii, siostry Mojżesza (4 Mojż. 12:10), czy króla Uzjasza (2 Kron. 26:19). Potwierdza to także znaczenie hebrajskiego słowa 'tsara' – trędowaty, które wywodzi się od rdzenia oznaczającego 'chłostać, smagać, karać'. Dlatego zapewne Mojżesz tak ostrzegał Izraelitów przed tą chorobą: „Strzeż się zarazy trądu, a przestrzegaj pilnie, żebyś czynił wszystko, czego was nauczą kapłani Lewitowie” – 5 Mojż. 24:8.

W Prawie Synaickim zostało wymienionych wiele przyczyn nieczystości rytualnej, ale tylko trąd, „płynienie nasienia” i „zmazanie się przy umarłym” wymagały odosobnienia poza obozem (4 Mojż. 5:2). Trędowaty musiał pozostawać w odosobnieniu aż do pełnego uzdrowienia (3 Mojż. 13:46); najczęściej zresztą nie następowało to nigdy i trędowaci mieszkali poza obozem aż do śmierci. Przechodniów musieli z daleka ostrzegać wołaniem: „Nieczysty, nieczysty jestem”, zaś widocznym znakiem choroby miały być rozdarte szaty, odkryta głowa i zakryte usta (3 Mojż. 13:45).

Człowiek, który zaobserwował jakieś zmiany na skórze sugerujące możliwość zarażenia się trądem musiał stawić się przed kapłanem, który na podstawie szczegółowych instrukcji 3 Mojż. 13 miał ocenić, czy zaobserwowane zmiany są objawami trądu. Jeśli okazało się inaczej, to chory po upraniu szat zachowywał czystość rytualną i mógł nadal cieszyć się społecznością z innymi Izraelitami oraz z Bogiem. Jeśli choroba skóry okazywała się trądem, to chory musiał zostać odosobniony, aż do całkowitego wyleczenia. Wyleczony z trądu musiał znów poddać się oględzinom kapłana i dopiero po orzeczeniu uzdrowienia rozpoczynał się ofiarniczy obrząd oczyszczenia trądu opisany w 4 Mojż. 14.

W myśl Prawa Zakonu trąd był chorobą nie tylko ludzi. Objawy trądu obserwowano także na przedmiotach (3 Mojż. 13:47-59) albo na ścianach domów (3 Mojż. 14:34-53). Domyślać się można, że w tych przypadkach mianem trądu określano butwienie, pleśń czy grzyb na ścianach domów. Niemniej jednak i w tych przypadkach należało skontaktować się z kapłanem, który orzekał, czy jest to „trąd”. Skażone przedmioty należało spalić, a oczyszczone wyprać. Dom ogarnięty „zarazą” musiał być zburzony. Jeśli wymiana tynku usuwała przyczynę nieczystości, to wykonywany był rytuał oczyszczenia identyczny z pierwszym etapem oczyszczenia trędowatego człowieka, polegający na ofiarowaniu dwóch małych ptaków.

Przebieg obrzędu oczyszczenia trędowatego

Pierwszy etap oczyszczenia nie odbywał się w świątyni, ale poza obozem, zapewne w miejscu odosobnienia trędowatego. Kapłan wzywany przez uleczonego wychodził za obóz i jeśli orzekł uzdrowienie, to brał od oczyszczanego dwa małe ptaki (BGd – wróble), kawałek drzewa cedrowego, nitki karmazynowe oraz hizop*, zabijał jednego ptaka nad naczyniem z żywą wodą (tzn. źródlaną, bieżącą – przyp. BT) i umoczywszy drugiego ptaka wraz z drzewem cedrowym, karmazynem i hizopem w wodzie z krwią kropił siedmiokrotnie oczyszczanego i ogłaszał, że jest czystym.

* Drzewo cedrowe, karmazyn i hizop występują razem tylko w tym obrzędzie oraz przy spalaniu młodej czerwonej krowy na ofiarę za grzech zanieczyszczenia przy pochówku umarłych – 4 Mojż. 19:6.

Odtąd uzdrowiony trędowaty miał prawo mieszkać w obozie, ale nie mógł wchodzić do swego domu. Musiał uprać szaty, ogolić wszystkie włosy i umyć całe ciało. Po siedmiu dniach miał stawić się w świątyni, gdzie odbywał się właściwy obrząd ofiarniczy złożony z czterech ofiar: ofiary za występek, ofiary za grzech, ofiary całopalenia oraz ofiary śniednej.

1. Pierwsza ofiara z barana nie była zwykłą ofiarą za występek, chociaż jest nią nazwana. Oprócz zwykłych czynności związanych z tą ofiarą kapłan dokonywał jeszcze pomazania krwią tej ofiary, końca prawego ucha, wielkiego palca u prawej ręki i prawej nogi. Inną osobliwością było to, że ofierze oczyszczenia trędowatego towarzyszyła ofiara z miarki oliwy (hebr. 'log' czyli ok. pół litra – słownik BT), która wraz z baranem składana była jako ofiara podnoszenia, czyli udział kapłana. Z miarki oliwy kapłan nabierał garść i kropił siedmiokrotnie przed obliczem Pańskim. Resztą oliwy z ręki pomazywał koniec prawego ucha, wielkiego palca u prawej ręki i prawej nogi, w miejscach gdzie znajdowały się już ślady pomazania krwią ofiary za występek. Z tłumaczenia Biblii Gdańskiej wynika nawet, że kapłan zmazywał oliwą ślady krwi (3 Mojż. 14:17). Tłumaczenie to jest interpretacją tekstu hebrajskiego, który mówi jedynie o pomazaniu oliwą tych samych miejsc, które zostały poprzednio pomazane krwią. Gdyby jednak ta interpretacja była prawdziwa, to zmazanie krwi oliwą mogłoby być symbolicznym wyrażeniem faktu oczyszczenia trędowatego od rytualnej nieczystości.

Zastanawiające jest podobieństwo tej części obrzędu oczyszczenia trędowatego do ofiary poświęcenia kapłanów (2 Mojż. 29:19-21, 3 Mojż. 8:22-24,30). Analogia ta może dodatkowo potwierdzać, że trąd był identyfikowany z grzechem, toteż oczyszczeniu grzechu kapłanów i trądu u chorego towarzyszył podobny obrządek.

2. Drugą ofiarą obrzędu oczyszczenia trędowatego była zwykła ofiara za grzech z owcy albo w przypadku ubogich – synogarlicy lub gołębia. Oczyszczenie z rytualnej nieczystości po odbyciu choroby powodującej taką nieczystość było normalną praktyką i obrząd oczyszczenia trędowatego niczym się tutaj nie wyróżniał. Także przepis o zróżnicowaniu ofiar w zależności od zamożności trędowatego był częścią zwykłego prawa o ofierze za grzech (3 Mojż. 5:7-13).

3. Na zakończenie składana była dziękczynna ofiara całopalna z barana, której towarzyszyła ofiara śniedna z mąki zagniecionej z oliwą. Ilość mąki – 3/10 efy, była większa niż wymagały przepisy o zwykłych ofiarach śniednych towarzyszących ofiarze całopalenia. Na tej podstawie można sądzić, że ofiara z mąki była czwartym elementem rytuału, szczególnym dziękczynieniem różnym od zwykłej ofiary śniednej składanej przy ofierze całopalnej (4 Mojż. 15:1-12). Także ten element upodobnia obrząd oczyszczenia trędowatego do uroczystości poświęcenia kapłanów (por. 2 Mojż. 29:2; 3 Mojż. 8:26). Ofiary całopalna i śniedna, podobnie jak ofiara za grzech, były zróżnicowane w zależności od zamożności. Ubodzy mogli przynieść gołębia albo synogarlicę zamiast barana oraz mniejszą ilość mąki – 1/10 efy.

13. Ofiary w NT

Prawie wszystkie księgi Nowego Testamentu powstały w czasach względnej aktywności i aktualności kultu ofiarniczego Starego Przymierza. Pan Jezus nakazał nawet pewnego razu trędowatemu, aby złożył ofiarę wymaganą przez Prawo Mojżeszowe w przypadku oczyszczenia z trądu: „Idź, ukaż się kapłanowi i ofiaruj dar on, który przykazał Mojżesz na świadectwo przeciwko nim” – Mat. 8:4. Częstą zapewne praktyką w pierwotnym kościele było składanie ofiar w Świątyni; czynił tak nawet św. Paweł (Dzieje Ap. 21:26; 24:17) posądzany skądinąd przez prawowiernych chrześcijan judejskich o wrogie nastawienie do praktyk starozakonnych. Ofiarom takim, przynajmniej w przypadku Apostoła Pogan, musiała jednak towarzyszyć głęboka świadomość o nieskuteczności tego rodzaju prób oczyszczenia się od zmazy grzechu przed Wiekuistym Sędzią. Nie było to zresztą w owych czasach niczym osobliwym. Wielu judaistów, nawet bez chrześcijańskiego rodowodu, traktowało kult ofiarniczy w sposób symboliczny, nieszczególnie przywiązując się do litery prawa świątynnego. Zgromadzenie Qumrańskie np. wprost odmawiało kapłaństwu lewickiemu prawa do składania ofiar w Jerozolimie. Niemniej jednak ciągle funkcjonujący zwyczaj zabijania ofiarnych zwierząt zapewniał intelektualistom żydowskim i chrześcijańskim rzetelną podstawę do budowania lekcji symbolicznych. Myśliciele tej miary co św. Paweł nie wdawali się w szczegółowe analizy litery Zakonu, gdyż byli przekonani, że są to rzeczy powszechnie znane i rozumiane. Bez wahania odwoływali się do skomplikowanej terminologii przymierza spod Synaju, pewnie sięgali po przykłady i alegorie Tory, aby na solidnym gruncie wznieść fundamenty nowej ideologii wyzwolenia spod panowania grzechu i śmierci.

Trudno orzec jednoznacznie, w jakim języku zapisane zostały oryginały pism apostolskich. Niemniej jednak idea Nowego Testamentu dotarła do nas w szacie języka greckiego. Fakt ten stanowi dodatkową przeszkodę dla współczesnego badacza Biblii, który nie dość, że nie styka się na codzień z zagadnieniem ofiarowania zwierząt, to jeszcze musi przebrnąć przez trudne porównanie terminologii tego zagadnienia w dwóch językach klasycznych – hebrajskim i greckim. Ogarnięcie tego niełatwego tematu nie stanowi bynajmniej fundamentu wiary chrześcijańskiej, niemniej jednak pozwala lepiej zrozumieć pisma apostolskie, a zwłaszcza te, których autorem był św. Paweł. Aby ułatwić to zadanie, podajemy krótki przegląd istotnych słów greckich dotyczących ofiar Przymierza Zakonu w zastosowaniu symbolicznym wraz z lokalizacją nowotestamentalną oraz odpowiednikami z języka hebrajskiego. Przyporządkowanie słów hebrajskich do greckich nie jest oczywiście ścisłe i jednoznaczne. W nawiasach podane są numery w słowniku Stronga.

dóron (1435), BGd „dar”, odp. hebr. qorban (7133) – najbardziej ogólne określenie ofiary bezkrwawej jak i ze zwierząt, por. Mar. 7:11, rzadziej minchah (4503) – podarunek, ofiara zwłaszcza niekrwawa z pokarmów: Mat. 5:23-24 (dar); Żyd. 8:3; 9:9; Obj. 11:10.

thusia (2378), BGd „ofiara”, „zabicie”, „ofiarowanie”, odp. hebr. zebach (2077) – ofiara krwawa ze zwierząt, zabicie, mięso zwierzęcia zabitego na ofiarę: Mat. 9:13, 12:7; Mar. 9:49; Rzym. 12:1; Efez. 5:2 (zabicie Bogu); Filip. 4:18, Żyd. 13:15-16; Żyd. 5:1 (dar – dóron, ofiara – thusia), 8:3, 9:9; Żyd. 7:27, 9:23, 9:26, (ofiarowanie) 10:11-12, 10:1; Żyd. 10:5,8; 10:26; 1 Piotra 2:5.

holokautóma (3646), Bgd „całopalenie”, odp. hebr. olah (5930) – całopalenie: Mar. 12:33; Żyd. 10:6,8

prosfora (4376), BGd „ofiara”, „obiata”, odp. hebr. minchah (4503) – podarunek, ofiara, zwłaszcza z pokarmów, ofiara śniedna: Rzym. 15:16; Efez. 5:2 (ofiara); Żyd. 10:5,8 (obiata); Żyd. 10:10,14,18.

spendó (4689), BGd „być ofiarowanym”, odp. hebr. nesek (5258) – wylać, złożyć ofiarę z płynów, pomazać olejkiem na króla: Filip. 2:17, 2 Tym. 4:6.

Daniel Kaleta