Spotkania Prorockie 1991/2

Szarańcza

Język hebrajski Starego Testamentu zna osiem słów określających różne gatunki szarańczy. Nie sposób jednak dziś ustalić, jakie są dokładne znaczenia tych słów. Niektóre z nich określają zapewne różne fazy rozwojowe tego owada.

Prorok Joel używa czterech spośród wspomnianych ośmiu słów. Są to: gąsienica – hebr. "gazam”, szarańcza – "arbeh”, chrząszcz – "jelek” i czerw – "chasil”. Nie wiadomo dokładnie, które z gatunków szarańczy miał na myśli prorok używając takich właśnie słów. Zapewne jednak słowo pierwsze określa gatunek szarańczy bezskrzydłej – pełzającej, a ostatnie odnosi się prawdopodobnie do fazy rozwojowej szarańczy, kiedy owad ten nie ma jeszcze wykszatłconych skrzydeł. Wymienione powyżej słowa hebrajskie mają jednak określoną treść semantyczną, która może sugerować pewne znaczenia symboliczne. "Gazam” znaczy "ścinać” lub "pełzać”, "jelek” – "szybko biegać”, a "chasil” – "pożerać”.

Zastosowanie symbolu szarańczy w Biblii wiąże się najczęściej z ogromną, niepoliczalną potęgą wojska (Sędz 6:5, 7:12, Jer 46:23). Od czasu egipskich plag, szarańcza jest jednak przede wszystkim symbolem wyniszczającej kary, jaką zsyła Bóg na swych przeciwników. W taki właśnie sposób szarańcza wymieniana jest wśród plag, jakie miały spaść na naród izraelski za niedotrzymywanie warunków przymierza z Bogiem (5 Moj 28:38,42, Amos 4:9). Czasem do proroczych porównań wykorzystywane są także inne cechy szarańczy. Niektóre gatunki szarańczy były jadalne (3 Moj 11:22, Mat 3:4), toteż Izajasz porównuje zbieranie łupów po bitwie do zbierania chrząszczy (gatunek szarańczy). Jeszcze inną cechę szarańczy dostrzega prorok Nahum, gdy pisze o mieście Niniwie: "Rozmnożyłoś kupców swoich nad gwiazdy niebieskie; ale jako chrząszcze przypadają i odlatują, tak i ci. Panowie twoi są jako szarańcza, a hetmani twoi jako wielcy chrząszcze, którzy się kładą obozami na płotach czasu zimna, jedno słońce weszło, alić odlatują i nie znać miejsca ich gdzie byli”. Ciekawa cecha szarańczy podkreślona jest w Księdze Przypowieści 30:27: "Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą”.

W szerszych obrazach symbolicznych szarańcza występuje w Biblii właściwie tylko cztery razy.

Ósma plaga egipska – 2 Moj 10:12-19

Szarańcza została przyniesiona wiatrem wschodnim, a zmieciona zachodnim do Morza Czerwonego. Po niej następuje trzydniowa ciemność (2 Moj 12:22) oraz wybicie pierworodnych (2 Moj 12:29).

2. Czterokrotna plaga szarańczy – Proroctwo Joela 1:4, 2:25

Ten obraz proroczy wykazuje niewątpliwe związki logiczne z plagami egipskimi. Także tutaj pojawia się ciemność (2:10, 2:31, 3:15) oraz wielkie pobicie tych, którzy uciskali Izraela (3:7,14).

3. Pierwsza z trzech plag – Proroctwo Amosa 7:1

W wizji tej szarańcza pojawia się po pierwszym pokosie trawy, aby pożreć odrastającą zieleń. To, co zostaje po tej klęsce, pochłania ogień, zaś trzecią plagą jest prawidło przykładane do muru, aby wykazać wszelkie nieprawidłowości w budowie.

4. Pierwsza z trzech biad – Objawienie 9:1-12 – piąta trąba

Tu zaś występuje podobieństwo do wizji Amosa. Po pierwszej biadzie polegającej na pięciomiesięcznym trapieniu ludzi szarańczą, następują trzy plagi ognia (9:17-20), a potem Bóg daje prawidło (10:2, 11:19), które stanowi podstawę osądu ludzi. Opis szarańczy z Objawienia przypomina wizję proroka Jola (2:1-11). W tym obrazie ponadto szarańcza, w przeciwieństwie do tego, co jest napisane w Przypowieściach (30:27), ma króla, a jest nim Abaddon-Apolijon, anioł przepaści.

Podsumowując wszystkie cechy szarańczy, pojawiające się w symbolicznych obrazach proroczych, stwierdzamy, że:
(1) Szarańcza jest liczna i potrafi pokrywać ogromne połacie ziemi
(2) Podobna jest do koni bojowych
(3) Jest przynoszona i niszczona wiatrem (sym- bol wojen lub fałszywych nauk)
(4) Nie przenosi się, gdy jest zimno i ciemno
(5) Jest zorganizowana bez widocznego przy- wództwa
(6) Po wyginięciu jest zbierana i wykorzystywa- na jako pokarm.

Te i inne cechy szarańczy sprawiają, iż wielu badaczy wiąże jej znaczenie symboliczne z ideologią socjalizmu, komunizmu i anarchizmu. (1) Ideologia ta rzeczywiście w przeciągu krótkiego czasu zdobyła dla siebie ogromne połacie ziemi. (2) Jej skutkiem był zawsze silny militaryzm (Rosja, Niemcy, kraje trzeciego świata). (3) Jej rozwojowi ogromnie sprzyjały wojny. W wyniku I wojny światowej powstało państwo radzieckie, a także niebawem pojawiły się ruchy narodowosocjalistyczne. II wojna doprowadziła do szerokiego rozprzestrzenienia komunizmu. Ideologia ta wydatnie wykorzystała rozwój filozofii i fałszywie pojmowanego "światopoglądu naukowego”. Pojawiła się "od wschodu”, a znika na skutek działania "powiewu zachodniego”. (4) Jej rozprzestrzenienie byłoby niemożliwe bez szerokiego oświecenia i uświadomienia ludzi. Rozbłyskujące światło Dnia Chrystusowego, wnoszące w serce człowieka potrzebę wolności i sprawiedliwości uwrażliwiło masy na ideę sprawiedliwości społecznej. (5) Pomimo tego, że w trakcie rozprzestrzeniania się komunizm bazował na masowych odruchach rewolucyjnych, to jednak był niezwykle zorganizowany i doprowadził do powstania silnych organizmów państwowych. (6) Sposób myślenia, który rozwinęli ideolodzy komunizmu, w pewnej mierze będzie wykorzystany przy organizacji ziemskiej części Królestwa Bożego.

Z pierwszych dwóch przytoczonych wizji wynika, że po ustaniu plagi szarańczy nastanie ciemność (zupełny brak koncepcji i nadziei na rozwiązanie zaistniałej, trudnej sytuacji), a dopiero potem ludzkość zostanie dotknięta ostateczną klęską wybicia pierworodnych. Według kolejnych dwóch widzeń ustanie plagi szarańczy (po pięciu miesiącach panowania, począwszy od ogłoszenia przez Karola Marksa Manifestu Komunistycznego) ziemia zostanie ogarnięta ogniem zniszczenia, a potem pojawi się prawidło, wzorzec (prawdopodobnie nawrócony Izrael), który będzie żywym osądem dla grzesznego postępowania innych ludzi.

Tak jak wiele jest odmian szarańczy, tak też wiele jest prądów ideologicznych wykazujących związki lub ulegających wpływom komunizmu. Są wśród nich nawet kierunki myśli chrześcijańskiej, jak teologia wyzwolenia, pozyskująca w Ameryce Południowej coraz to szersze kręgi wyznawców. Prorok Joel wspomina o czterech gatunkach szarańczy, pustoszących izraelskie uprawy. Jednak bez możliwości dokładnego rozróżnienia znaczenia owych czterech słów nie sposób wskazać na konkretne odmiany ideologii, która poczyniła tak wielkie spustoszenie w umysłach ludzi spragnionych wolności i sprawiedliwości, nie posiadających jednak Joelowej wiary oczekiwania na zastosowanie Boskiej recepty sprawiedliwości prawdziwej.

(Daniel Kaleta)