Spotkania Prorockie 1990/1

Ofiary Starego Testamentu (1 + 2)

Przeciętny współczesny czytelnik Biblii czytając Księgi Mojżeszowe wybiera z nich przeważnie opisy historyczne, pomijając wszystko, co wiąże się z Prawem. Jego nauczyciele religii wytłumaczyli mu, że przecież Chrystus przybił Zakon do krzyża i wszystko to nie ma już znaczenia. Zapominają oni o słowach Chrystusa, który nauczał o Zakonie, iż nie przeminie z niego ani jota, ani kreska, ażby się wszystko stało (Mat 5:18). Biorąc to pod uwagę, a także zdając sobie sprawę ze złożoności kultu ofiarniczego Starego Testamentu, zamieszczamy cykl artykułów, którego celem będzie przybliżenie badaczom Pisma Świętego tej tematyki i zachęcenie ich do badania symbolicznego znaczenia ofiar Przymierza Synaickiego.

1. Ofiara śniedna i mokra

Nazwa

1. Hebrajskie "minchah” – dar, ofiara, upominek (1 Moj 32:13). Słowo używane też do określania ofiar krwawych (4 Moj 16:15).

- ofiara śniedna – 3 Moj 2:3
- ofiara sucha – 2 Moj 30:9
- ofiara – 2 Moj 29:41 (poranna, śniedna)
2. Hebrajskie "nesek” – od czasowników: "wylewać”, "odlewać”
- ofiara mokra – 2 Moj 29:40

Pochodzenie i cel

Idea złożenia Bogu daru z płodów ziemi, które dał On jako pokarm dla człowieka, zrodziła się bardzo wcześnie. To Kain jako pierwszy złożył ofiarę śniedną – "minchah” (1 Moj 4:3). Również ofiara Abla z trzody jest określona tym samym słowem hebrajskim. Także ofiara z płynów – mokra była – znana jako sposób uwielbienia Pana na długo przed daniem Prawa. Oliwę na ofiarę "pokropienia” ("nesek”) ofiarował Jakub, upamiętniając w ten sposób miejsce, w którym rozmawiał z nim Bóg.

W Prawie Synaickim ofiara z pokarmów miała dwa ważne zastosowania jako:
- ofiara samodzielna – z pierwopłodów ziemi na rozpoczęcie i zakończenie żniw (3 Moj 23:14-22).
- ofiara dodatkowa – składana wraz z ofiarami całopalnymi i spokojnymi.

Tylko część daru przynoszonego Panu jako ofiara (hebr. "korban” – dar) pierwopłodów była spalana i posiada pełny sens znaczeniowy "ofiary śniednej” ("minchah”) – wdzięcznej wonności (3 Moj 2:14-16). Ważniejszym może wydawać się zastosowanie ofiary śniednej i mokrej jako ofiary dodatkowej do całopalenia i do ofiary spokojnej dla nadania im rzeczywistego sensu określenia "wdzięczna wonność”. Chyba też w związku z całopaleniem ustawicznym ofiara śniedna zyskuje zaszczytne określenie "ofiara śniedna ustawiczna” (4 Moj 4:16). Oprócz tych dwóch głównych zastosowań ofiary te spełniają także ważną rolę w wielu obrzędach ofiarniczych, jak np. "ofiara podejrzenia” (4 Moj 5:15) czy poświęcenia kapłanów (3 Moj 8:26-28).

Sposób ofiarowania (3 Moj 2:1-16)

1. Jako ofiara śniedna mogły być składane:
- ziarno – wykruszone z wyprażonych kłosów jako ofiara śniedna pierwszego urodzaju
- mąka
- ciasto pieczone w piecu – placek lub krepel (podpłomyk, cienki placek) z pszennej mąki
- ciasto smażone na patelni – z pszennej mąki
- ciasto gotowane – z najlepszej mąki (Biblia Gdańska ma "z pszennej”)
- oliwa

Ofiara śniedna ("minachah”) była w zasadzie ofiarą ognistą ("iszszeh”) i jako taka nie mogła zawierać żadnego kwasu. Ofiara miała być zmieszana z oliwą w sposób, który zależał od jej rodzaju i osolona (3 Moj 2:13). Niewielka część tak przygotowanego daru wraz z konieczną ilością kadzidła była spalana na ogniu ofiary całopalnej lub spokojnej. Reszta należała do kapłanów i była przez nich spożywana na dziedzińcu świątyni obok ołtarza (3 Moj 10:12). Wyjątek stanowiły tu ofiary śniedne kapłańskie, a szczególnie te składane w dniu poświęcenia kapłanów, które w całości miały być spalone (3 Moj 6:20-23).

Ofiara podejrzenia (4 Moj 5:15), choć była ofiarą śniedną ("minchah”), to podobnie jak ofiara za grzech najuboższych – z mąki – (3 Moj 5:11-13) nie zawierała oliwy ani kadzidła. Ofiarą śniedną nazywane są również przynoszone Panu inne dary z pierwszych płodów ziemi podczas Święta Przaśników i Tygodni (3 Moj 23:16). Te dary mogły zawierać kwas (np. chleby ofiarowane podczas Święta Tygodni – 3 Moj 23:17, miód – 3 Moj 2:11), gdyż nie były palone. Właściwie nie były to ofiary, a raczej dar dla Pana. Sposób ofiarowania wynikał z obrzędu świątecznego.

2. Ofiara mokra – składano ją z "mocnego napoju” (4 Moj 28:7). Biblia najczęściej wspomina o winie (4 Moj 15:5). Kapłanom nie wolno było spożywać "napojów mocnych i wina” w czasie służby w Przybytku (3 Moj 10:9). Zatem ofiara mokra wylewana była na dziedzińcu (4 Moj 28:7 – "sprawować” w Biblii Gdańskiej przetłumaczono z hebrajskiego słowa "nesek”, które dosłownie znaczy "wylewać”).

Wystąpienia

3 Moj 23:10-21 – Dary pokarmowe z pierwszych owoców ziemi
3 Moj 2:14-16 – Ofiara śniedna pierwszego urodzaju

4 Moj 15:3-13 – Ofiara śniedna i mokra towarzysząca każdemu całopaleniu i ofiarom spokojnym (Zobacz także 4 Moj 28:1 – 29:39).

3 Moj 6:20-22, 8:26 – ofiara śniedna poświęcenia kapłanów
4 Moj 5:15, 18, 25-26 – ofiara śniedna podejrzenia

2. Ofiara całopalna

Nazwa

habrajskie "olah” (ma także znaczenie "schody” – 1 Król 10:5), rzeczownik od czasownika "wstępować”

Całopalenie – 2 Moj 20:24
Ofiara całopalna – 3 Moj 3:1

Pochodzenie i cel

Całopalenie, to ofiara, która pojawia się w historii na długo przed daniem Prawa narodowi izraelskiemu. To słowo (hebr. "olah”) i ten sposób ofiarowania spotykamy w histroii życia Noego (1 Moj 8:20) i Abrahama (1 Moj 22:13). Była to ofiara – znak łączności z Panem Bogiem i zupełnego Jemu posłuszeństwa – wdzięczna wonność Panu (1 Moj 8:21).

W Prawie Przymierza Synaickiego ofiara ta spełniała szczególną rolę. Krew całopalenia złożonego pod Górą Synaj zapieczętowała przymierze uczynione między Panem Bogiem a Izraelem (2 Moj 24:4-8). Zapalona przez Pana po wybudowaniu Przybytku i poświęceniu kapłanów (3 Moj 9:24) i składana potem każdodziennie jako ofiara ustawiczna (3 Moj 6:9-13) spełniała rolę "wiecznego ognia”, na którym rozpalano wszystkie inne ofiary. Była ona w tej formie wyrazem łączności Izraela z Panem Bogiem (2 Moj 29:38-42). To właśnie dlatego ustanie całopalenia ustawicznego miało być tak przykrym momentem w historii tego narodu, gdyż oznaczało zerwanie kontaktu z Panem Bogiem (Dan 8:11).

Całopalenie składane pod Przymierzem Synaickim mogło wynikać z:
- obowiązku złożenia całopalenia świątecznego
- ślubu – zobowiązania, jakie wobec Pana złożył ofiarodawca
- dobrowolnej chęci uwielbienia i oddania czci Panu Bogu.

Ofiara ta była podstawową formą praktycznej realizacji przykazań mówiących o uwielbieniu i oddawaniu czci Panu Bogu. Dlatego też pojawia się ona jako pierwsza w komentarzu do Dekalogu, a szczególnie do dwóch pierwszych jego przykazań (2 Moj 20:23-24).

Sposób ofiarowania (3 Moj 1:1-17)

Jako całopalenie mógł być złożony samiec z:
- bydła (cielec, wół)
- drobnego bydła (baranek jednoroczny, baran, kozioł)
- ptaków (synogarlica, gołąb).

Ofiarodawca bydła kładł ręce na głowę zwierzęcia wyrażając przez to, że zwierzę zastępuje jego samego (3 Moj 1:3), tak jak baran ofiary całopalnej złożonej przez Abrahama zastąpił Izaaka (1 Moj 22:13). Zwierzę miało być zabite przez kapłana na dziedzińcu po północnej stronie ołtarza. Kapłan kropił krwią ołtarz "z wierzchu w około”, a mięso dzielił na sztuki i układał na drwach rozpalonych od ognia ofiary ustawicznej. Wnętrzności i nogi miały być omyte przed spaleniem. Skóra zwierzęcia należała do kapłana (3 Moj 7:8).

W nieco odmienny sposób ofiarowano ptaki. Krew miała być wyciśnięta na bok ołtarza, gardziel z pierzem odrzucona, a reszta spalona z naderwaną głową i skrzydłami.

Całopalenie składano wraz z ofiarą śniedną i mokrą w odpowiednich proporcjach (4 Moj 15:3-13 – patrz tabela).

Ofiary te składano wraz z wymaganymi dodatkami do ofiar śniednych (między innymi kadzidło), stąd też może wynika określenie, które mocno wiąże się z tą właśnie ofiarą – "wdzięczna wonność Panu” (3 Moj 1:9,13,17). W wielu obrzędach ofiarniczych całopalenie składano wraz z ofiarami za grzech lub występek (3 Moj 5:7, 4 Moj 15:24) jako wyraz łączności z Bogiem i zupełnego mu oddania. Stąd też może wynikać oczyszczająca rola tej ofiary (3 Moj 1:4).

Wystąpienia

2 Moj 24:5 Całopalenie, którego krew pieczętowała Przymierze Synaickie
3 Moj 9:24 Całopalenie zapalone przez Pana jako inauguracja ofiar
4 Moj 28:3-8 Całopalenie ustawiczne – dwa baranki każdego dnia
4 Moj 28:9 – 29:39 Całopalenia świąteczene
Sabat – dwa baranki

Przaśniki – dwa cielce, baran, siedem baranków przez siedem dni. Ogółem 14 cielców, siedem baranów i 49 baranków

Święto Tygodni – dwa cielce, baran, 7 barankow
Święto Trąbienia – cielec, baran, 7 baranków
Dzień Pojednania – cielec, baran, 7 baranków
Kuczki
15 Tiszri – 13 cielców, baran, 7 baranków
16 Tiszri – 12 cielców, baran, 7 baranków
17 Tiszri – 11 cielców, baran, 7 baranków
18 Tiszri – 10 cielców, baran, 7 baranków
19 Tiszri – 9 cielców, baran, 7 barnków
20 Tiszri – 8 cielców, baran, 7 baranków
21 Tiszri – 7 cielców, baran, 7 baranków
22 Tiszri – 1 cielec, baran, 7 baranków
Ogółem 71 cielców, 15 baranów, 56 baranków

Obowiązywała zasada sumowania ofiar. Np. w Sabat składano całopalenie ustawiczne, sabatowe i jeżeli wypadało jakieś święto, oprócz tego jeszcze świąteczne.

3 Moj 22:18 Całopalenie dobrowolne lub ślub
Sędz 11:30-31 Całopalenie wynikające ze ślubu

Daniel Kaleta